Depresyon psikolojik durumlar içerisinde günlük yaşantıya en çok sirayet etmiş, en aşina olunan zorlayıcı duygusal süreçlerden biridir. Hatta depresyonun günlük dilde asıl anlam ve içeriğini karşılamayacak durumları ifade etmek için de kullanılan afili bir sözcük haline geldiğini söyleyebiliriz.
Depresyon psikolojik durumlar içerisinde günlük yaşantıya en çok sirayet etmiş, en aşina olunan zorlayıcı duygusal süreçlerden biridir. Hatta depresyonun günlük dilde asıl anlam ve içeriğini karşılamayacak durumları ifade etmek için de kullanılan afili bir sözcük haline geldiğini söyleyebiliriz. Rutin yaşantımızın zorluklarına verdiğimiz olağan tepkilere de depresyon diyebiliyoruz kolayca. Örneğin; öngöremediğimiz bir olay yaşadığımızda, kendimizi biraz mutsuz, hüzünlü hissettiğimizde "bugün hiç keyfim yok galiba depresyona girdim" diye yakınıp o günün akşamında ya da bir iki gün sonrasında önceki moral ve motivasyonumuza dönebiliyoruz.
Oysa bu ve benzeri tepkiler depresyon değil depresif belirtilerdir ve hemen hepimiz bu belirtileri günlük akışımız içinde deneyimleriz. Öte yandan depresyon mühim bir duygu durum meselesi olarak anlaşılması gereken, kişinin hayata dair işlevselliğini büyük ölçüde azaltabilen bir süreçtir.
Depresyondaki kişi kendini çoğumuzun rutin olarak yaptığı günlük işleri yapamayacak kadar halsiz ve bitkin hissetme eğilimindedir. Hatta; yataktan kalkmakta, kişisel bakımını yapmakta, sorumluluklarını yerine getirmekte zorlanır. Hayata ve günlük aktivitelere karşı ilgi ve hevesinde azalma görülür, önceleri keyif alarak yaptığı günlük işlerine hatta hobilerine karşı bir kayıtsızlık haline bürünebilir.
Depresyonun ardındaki nedenler nelerdir?
Yaşamımızın akışı içinde duygusal kapasitemizi aşan, baş etmekte zorlandığımız pek çok olay depresyon için zemin oluşturabilir. Bunların başında ölüm, ayrılık ve boşanma gibi bir kaybı içeren yaşam olayları sayılabilir. Bunun yanı sıra iflas, işten atılma gibi ekonomik kayıplar da diğer nedenler olarak sıralanabilir. Yapılan bazı araştırmalar depresyonun nedenlerinin cinsiyete göre farklılık gösterebildiğini saptamıştır. Bu araştırmaların sonuçlarına göre kadınlar daha çok ilişkilerindeki problemler ve kayıplar nedeniyle depresyona sürüklenirken erkekler daha çok işten çıkarılma, iflas gibi maddi kayıplar nedeniyle depresyona girmektedirler.
Depresyonun belirtileri nelerdir?
Aşağıdaki belirtiler depresyondaki birinde görülmesi beklenen durumlardır. Bu belirtilerden bazılarını en az iki hafta süre ile gösteren birinin en yakın zamanda bir uzmana başvurması önem taşımaktadır.
- Günlük aktivitelere ve sosyal yaşama olan ilgide ve bunlardan alınan keyifte azalma,
- İştahta belirgin değişimler ve kilo kaybı,
- Halsizlik, yorgunluk, vücut enerjisinde azalma,
- Yoğun değersizlik, suçluluk hisleri,
- Dikkat ve konsantrasyonda düşüş,
- Tekrarlayan kendine zarar verme ve ölüm düşünceleri ya da planları.
Depresyondaki kişinin ruh hali nasıl olur?
Depresyon belirgin bir "çöküntü" halidir. Bu durumda kişinin duygusal ve fiziksel görünümü adeta patlamış bir plastik topun içine göçmüş ya da suyu sıkılmış bir süngerin aldığı şekle benzer. Belirgin bir mutsuzluk, değersizlik duygusu hakimdir ve kişinin içinde bulunduğu duygusal çöküntüden kurtulacağına, hayata dair ilgi ve hevesini geri kazanacağına dair pek umudu kalmamıştır. Sevilebilir ve değerli biri olduğuna inancı sarsılmıştır.
Bazen de yukarıdaki belirtilerde ve ruh haline ilişkin özelliklerde bahsedilen durumların pek çoğunun belirgin olarak görülemediği durumlar oluşur. Kişi depresyondaki birinde görülenin aksine halsizlik, günlük işlevlerini sürdürmede işlevsizlik gibi belirtiler göstermez hatta sosyal yaşamda içten içe yaşadığı çöküntüyü ve acıyı perdeleyen bir gülümsemeyle var olmaya devam eder, yani depresyonu maskeli (örtük) şekilde yaşar.
Bu kişilerin yaşadığı duygusal zorluklar bedenin kimi uzuvlarındaki ağrılarla yüzeye çıkabilmektedir. Somatizasyon dediğimiz bu durum kişinin görmezden geldiği, maskelemeye çabaladığı duyguların çeşitli kas, mide, bağırsak ağrılarıyla ifade bulması sürecidir. Maskeli depresyon yaşayan bazı kişiler benzeri ağrıları ve eşlik eden diğer belirtileri uzun süredir yaşadıklarından durumlarının normal olduğunu düşünme eğiliminde olabilirler. Oysa bu durum yardım alınması gereken kritik bir sürece işaret eder. Bazen özellikle de örtük depresyondaki kişi kendi durumunun ayrımında olmayabilir, bu sebeple etraftaki kişilerin söz edilen belirtileri gözlemlemesi halinde depresyondaki kişiyi durumla ilgili uyarması hatta yönlendirme yapması önemlidir.
Üzerinde durulması gereken en mühim meselelerden biri toplumda depresyona yönelik bazı yanlış tutumların oluşudur. Öyle ki depresyon bazılarımız tarafından ‘medikalize edilmiş’ yani aslında zorlayıcı, ciddi bir rahatsızlık olarak değil, saman alevi misali hızlıca gelip geçiveren bir duygusal durum olarak görülmektedir. Bunun bir uzantısı olarak depresyonun zorluklarını yaşayan kişilere yönelik "iyi hissetmek senin elinde", "kendi kendine dert ediniyorsun" gibi kişinin yaşadığı zorlu süreci küçümseyici ve kişiye kendini daha da yetersiz ve işlevsiz hissettiren yorumlar yapılmaktadır. Oysaki depresyon kişinin kendine iyi şeyler telkin etmesiyle yahut teselliyle hafifleyecek bir durum olmanın epey ötesinde profesyonel destek gerektiren sancılı bir süreçtir.